Rycynus – Krzew Jonasza

Rącznik nazywany również rycynusem (łac. Ricinus communis) związany jest ze starotestamentalną historią proroka Jonasza, żyjącego w VIII wieku przed Chrystusem. Autor biblijny relacjonuje, że po ukończeniu swojej misji nawracania Niniwy oporny prorok oddalił się na pustynne tereny obrzeża miasta. Bóg wynagrodził trud posłanego i w skwarze niewdzięcznego miejsca dał mu wytchnienie w postaci potężnej rośliny chroniącej go w swoim cieniu. Gigantyczne ziele wyrosło niespodziewanie i dało wiele radości strudzonemu Jonaszowi. Był to prawdopodobnie krzew rycynusowy. Warto zapoznać się osobiście z tym fragmentem biblijnym w Księdze Jonasza, w rozdziale czwartym.

Rącznik pospolity przynależy do rodziny wilczomleczowatych. Pochodzi prawdopodobnie z północno-wschodniej Afryki i Bliskiego Wschodu. W klimacie tropikalnym osiąga rozmiary od 10 do 12 metrów. Uprawiany w naszej szerokości geograficznej dorasta maksymalnie do 3 metrów. Tworzy liście do 60 centymetrów rozpiętości; są one długoogonkowe, ząbkowane i przypominają kształtem liście kasztanowca. W gorącym tropiku rośnie bardzo szybko, dając możliwość uzyskania łatwego schronienia w jego cieniu. Jest spotykany na dziko lub uprawiany w wielu regionach świata. W klimatach gorących staje się zdrewniałym krzewem lub małym drzewkiem, w ciepłych półkrzewem, natomiast w Polsce uprawiany jest jako roślina jednoroczna i to głównie w celach ozdobnych. Ma ładny pokrój, duże i zdrowo wyglądające liście, bujny wzrost oraz atrakcyjne owoce.

Kwiaty rycynusu zebrane są w grona, zaś kolczaste owoce charakteryzują się trójkomorowymi torebkami nasiennymi. W każdej komorze znajduje się jedno nasiono o długości 2 cm. Jest owalne, twarde, lśniące, mozaikowato zabarwione w różnych kolorach i… silnie trujące. A to wszystko za sprawą śmiertelnej rycyny. Wystarczą trzy nasiona rącznika, czyli 0,2 g rycyny, aby uśmiercić człowieka. Nawet jedno zjedzone nasionko może doprowadzić do śmierci w ciągu dwóch dni. Jako ludzie jesteśmy wyjątkowo uwrażliwieni na rycynę. To samo nasienie zjedzone przez kaczkę zabije ją dopiero po osiemdziesięciu dniach!

Nasiona rycynusu mają również pozytywne walory. Otóż w nowożytnej Europie w roku 1788 r., olej rycynowy został dopuszczony do użytku medycznego. Tłoczony na zimno działa drażniąco na błonę śluzową jelita cienkiego, pobudzając jego perystaltykę. Ponadto jest składnikiem maści i past przy leczeniu wrzodów skóry, oparzeń oraz okulistyce, przy złuszczającym zapaleniu powiek rogówki oraz jako kosmetyczny środek do pielęgnacji włosów.

Najstarsze nasiona rośliny znajdowane były już w grobowcach egipskich. Papirusy z okresu czterech tysięcy lat p.n.e. informują nas o szczegółach uprawy rącznika i zastosowania oleju w medycynie. Nie jest to potwierdzone, ale być może olej ten stosowany był również przy budowie piramid, dokładnie do smarowania bloków kamiennych w celu zwiększenia ich poślizgu podczas przesuwania. W tamtych czasach z nasion rycynusu pozyskiwano także olej służący jako paliwo do lampek oliwnych.

I na koniec rycynus nazywany bywa również rącznikiem. Dlaczego? Otóż tak jak Chrystus uzdrawiał swymi dłońmi chorych i wypędzał złe duchy, tak rycynus odstrasza owady, gryzonie i krety, leczy choroby, a jego liście istotnie mogą się kojarzyć z ludzką dłonią – „palmą Chrystusową”, gdzie termin „palma” zaczerpnięty z języka łacińskiego oznacza właśnie „dłoń, rękę”. Stąd Oleum Palmae Christi to dawna nazwa oleju rycynowego (Olej Dłoni Chrystusowej).

o. Mariusz Wójtowicz OCD




sahabetbets10 girişmatbet girişcasibom güncel girişbetgaranti girişmariobet girişonwincanlı bahisbetturkeyjojobetjojobet girişmatbetbetebetcasibom girişholiganbet giriş