Klasztorny cmentarz w Czernej

Wspominając dzisiaj wszystkich wiernych zmarłych, przenosimy odbiorców portalu KARMEL.PL na nasz karmelitański cmentarz w Czernej. Poniższe informacje pochodzą z przewodnika opracowanego przez ojca Benignusa Józefa Wanata OCD pt. MARYJNE SANKTUARIUM KARMELITÓW BOSYCH W CZERNEJ.


Do 1837 r. pustelnicy grzebani byli w grobowcu pod chórem zakonnym za wielkim ołtarzem. W latach 1843-1845 założono cmentarz z południowej strony klasztoru. Zajmuje on działkę prostokątną o wymiarach 40 x 24 m, otoczony jest z trzech stron murem, a od alei św. Józefa żelaznym parkanem na podmurówce wyłożonej płytami z czarnego marmuru. W trzech narożach cmentarza kapliczki: św. Teresy od Jezusa z barokową statuą świętej; św. Marii Magdaleny, przedstawionej na płaskorzeźbie z czarnego marmuru, pochodzącej z kaplicy dawnego eremitarza dedykowanego św. Marii Magdalenie; św. Józefa z potężną statuą patriarchy, wykonaną w XIX w. w stylu ludowym.

Na środku cmentarza umieszczono żelazny krzyż na marmurowym cokole, który 21 listopada 1687 r. postawiono na placu przed wejściem do kościoła. W XIX w. przeniesiono go na założony cmentarz, jako nagrobek zmarłego w tym klasztorze o. Dominika od św. Kajetana (Michał Horwath), autora licznych poezji łacińskich, wydanych w tomiku zatytułowanym Jubilum coeleste et onomasticum… Weszprimii 1822. Na pomniku znajduje się marmurowa tablica z napisem ułożonym przez samego autora. W polskim przekładzie brzmi ono następująco:

NAGROBEK W. O. DOMINIKA (HORWATHA) OD ŚW. KAJETANA KARMELITY
BOSEGO PROWINCJI POLSKIEJ KAPŁANA PROFESA.

TU SPOCZYWA W GROBIE ZMARŁY DOMINIK HORWATH
DAWNIEJ KARMELITA, OBECNIE POKARM ROBAKÓW

KTOKOLWIEK WIĘC CIESZYSZ SIĘ DOTĄD ŻYCIEM,
ROZWAŻ TERAZ DOBRZE, CO NAS CZEKA PO ŚMIERCI,

W KOŃCU TY, CO TE PARĘ WIERSZY CZYTASZ,
PROSZĘ: PRZYNIEŚ JEGO DUSZY POBOŻNĄ ULGĘ.
ŻYŁ W CZERNEJ, ZGASŁ R. P. 1827 DNIA 16 GRUDNIA
W 70 ROKU ŻYCIA.

Po stronie południowej ustawiony jest nagrobek Aleksandra Błędowskiego, generała wojsk polskich, zmarłego w Krzeszowicach 25 lipca 1831 r., w 43 roku życia. Pomnik klasycystyczny, w kształcie sarkofagu, zwieńczony rzymskim hełmem, wykonany z piaskowca i czarnego marmuru przez rzeźbiarza Ferdynanda Kuhna, z następującym napisem, częściowo zniszczonym w 1836 r. na polecenie władz administracyjnych Rzeczypospolitej Krakowskiej:

NAJWYŻSZEMU I NAJLEPSZEMU BOGU
TU LEŻY ALEKSANDER BŁĘDOWSKI GENERAŁ WOJSK POLSKICH,

KTÓREGO NIEPRZYJACIELSKIE KULE MIJAŁY,
A CHOLERA NIEODŁĄCZNA TOWARZYSZKA MOSKALI O ŚMIERĆ PRZYPRAWIŁA.

KU WIADOMOŚCI POTOMNYCH PRZYJACIEL JEGO STANISŁAW KLICKI TEN POMNIK WYSTAWIŁ.
ŻYŁ LAT 43, UMARŁ D. 25 M. LIPCA R. P. 1831.

Obok pomnika Błędowskiego znajduje się grób Wawrzyńca Gembickiego h. Nałęcz, kanonika krakowskiego, dobrodzieja klasztoru, zmarłego 9 grudnia 1652 r., pogrzebanego pierwotnie w prezbiterium kościoła. W 1948 r. przeniesiono jego prochy na cmentarz. W tym samym czasie przeniesiono prochy 60 pustelników z grobowca pod chórem zakonnym, umieszczając je we wspólnej mogile na cmentarzu. Wśród nich świątobliwością życia odznaczali się długoletni eremici o. Dominik od Krzyża (Charbicki) (+1673), spowiednik fundatorki i o. Joachim od Zwiastowania NMP (Marcin Gielewicz) (+1676), który był eremitą przez 33 lata.

Wraz z pustelnikami pochowana została świątobliwa s. Agnieszka od Zwiastowania NMP (Petronela Mikuliczówna), ur. w 1648 r. na Litwie, w wojew. nowogrodzkim, córka Teodora i Krystyny Kamienieckiej. Ok. 1662 r. sfałszowała osobiste dokumenty i ukrywając swą płeć, przybyła do Lublina, gdzie przez trzy lata przykładnie pełniła obowiązki zakrystiana w kościele jezuitów. Następnie z bardzo dobrą opinią zgłosiła się na brata do karmelitów bosych. Kapituła klasztoru nowicjackiego w Krakowie w 1665 r. przyjęła zgłaszającego się kandydata do nowicjatu i otrzymał on habit zakonny. W czasie kanonicznej wizytacji wyszła na jaw prawda z wielką konsternacją całego zgromadzenia. Młody zakonnik wyznał wizytatorowi generalnemu o. Filipowi od Trójcy Św., że jest dziewczyną, ukrywającą się przed rodzicami, którzy nie pozwolili jej na wstąpienie do zakonu i poświęcenia życia na służbę Bogu. Wizytator, widząc jej usilne powołanie, skierował ją do klasztoru karmelitanek bosych w Krakowie przy ul. Grodzkiej, które przyjęły ją 2 lipca 1667 r. Opuszczając karmelitów bosych miała powiedzieć, że jeszcze powróci do nich. I rzeczywiście, w czasie panującej zarazy karmelitanki krakowskie przeniosły się do dworu karmelitów bosych w Siedlcu, gdzie s. Agnieszka zmarła 26 VIII 1710 r. Pochowana została w grobowcu karmelitów w Czernej.

Na północnej ścianie cmentarnego ogrodzenia umieszczono marmurowe epitafium zasłużonemu przeorowi klasztoru o. Telesforowi od św. Michała (Józef Sołtysik), którego grób znajduje się w środkowej części cmentarza. Inskrypcja łacińska w polskim przekładzie brzmi:

NAJLEPSZEMU I NAJWYŻSZEMU BOGU,
PRZEWIELEBNY N.O. TELESFOR OD ŚW. MICHAŁA, NA ŚWIECIE JÓZEF SOŁTYSIK,
EKSPROWINCJAŁ, PRZEOR CZERNEŃSKI,
KTÓRY TO URZĄD CHWALEBNIE PIASTOWAŁ PRZEZ 34 LATA,
WSZYSTKIM DROGI I PRZEZ WSZYSTKICH KOCHANY,
WIELCE PRZYKŁADNY I DOSKONAŁY ZAKONNIK PRZEZ CAŁE SWE ŻYCIE.
PRZEŻYWSZY LAT 65, PO DŁUGIEJ I CIERPLIWIE ZNOSZONEJ CHOROBIE,
ZAOPATRZONY SAKRAMENTAMI ŚW., ZASNĄŁ W PANU
DNIA 22 WRZEŚNIA 1851 R. WE DWORZE SIEDLECKIM.
DUSZĘ JEGO POLECA SIĘ POBOŻNYM MODLITWOM.

Po stronie wschodniej znajduje się pierwotne miejsce spoczynku św. Rafała Kalinowskiego. W tym samym rzędzie spoczywają inni świątobliwi zakonnicy: o. Brokard od św. Eliasza (Kasper Losert) 1812-1887, o. Andrzej Corsini od św. Romualda (Karl Gatzweiler) 1819-1883, obaj wielce zasłużeni dla odnowy karmelitańskiego życia w Czernej, oraz o. Jozafat od św. Józefa (Paweł Styczeń) 1866-1902 i o. Albert od Nawiedzenia NMP (Wojciech Drobniak) 1877-1910. Tutaj też pochowano zasłużonego przeora klasztoru o. Alfonsa Marię od Ducha Św. (Józef Mazurek), okrutnie zamordowanego przez hitlerowców w Rudawie, dnia 28 sierpnia 1944 r. Obok niego spoczywa nowicjusz br. Franciszek od św. Józefa (Jerzy Powiertowski) z Warszawy, zastrzelony przez niemieckich okupantów w dniu 24 sierpnia 1944 r. Od strony klasztoru pochowano 86-letniego br. Bogumiła od św. Jozafata (Jan Mazurek), wzorowego zakonnika i bardzo cenionego ekonoma majątku w Paczółtowicach, zmarłego 4 maja 1960 r.

Dnia 31 sierpnia 1968 r. pochowano na środku cmentarza śp. ks. kan. Stanisława Maślaka, proboszcza z Paczółtowic, zgodnie z życzeniem zmarłego i zgodą ks. kard. Karola Wojtyły, metropolity krakowskiego. Również na tym miejscu pochowano doczesne szczątki ks. Jana Tyrki – o. Józefa od św. Gabriela, bardzo zasłużonego dla klasztoru w Czernej i dla odnowy życia karmelitańskiego w Polsce w 1880 r. Zmarł w Oświęcimiu 26 lipca 1911 r. jako katecheta. 11 listopada 1982 r. przewieziono jego szczątki do Czernej i następnego dnia odbył się jego powtórny pogrzeb na zakonnym cmentarzu. Na południowej ścianie umieszczono marmurową tablicę z wykazem wszystkich pomordowanych karmelitów bosych w Polsce w czasie II wojny światowej. 4 września 1988 r. obok pomnika gen. Aleksandra Błędowskiego umieszczono i poświęcono pamiątkową tablicę śp. majora Józefa Ryłki, dowódcy ZWZ Armii Krajowej obwodu Krzeszowice, kierownika szkoły w Czernej, oraz w dniu

17 października 1989 r. tablicę śp. por. Franciszka Górskiego, mgra filozofii Władysława Piekarczyka i ks. Jana Godźka, żołnierzy Armii Krajowej. Po uroczystej sumie za zmarłych i pomordowanych odbyło się odsłonięcie i poświęcenie tablic w obecności pocztów sztandarowych AK i różnych organizacji oraz zaproszonych gości.