1/13
HISTORIA KARMELITANEK BOSYCH DO XVIII W. W SKRÓCIE
Zakon Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel nie ma swojego założyciela, nie ma również daty powstania, pewne jest tylko miejsce – dolina ukryta między łańcuchem wzgórz nazywanym Karmel w Palestynie. Najdawniejsze legendy karmelitańskie wiążą początki zakonu z postacią proroka Eliasza. Od bardzo dawna Górę Karmel – miejsce całopalnej ofiary opisanej w Drugiej Księdze Królewskiej – zamieszkiwali naśladowcy wielkiego proroka. Jest bardzo prawdopodobne, że pierwsi chrześcijańscy pustelnicy, już od IV wieku zasiedlający tereny Ziemi Świętej, zwrócili swoją uwagę również na piękno Góry Karmel, całej skąpanej w zieleni i położonej w pobliżu Morza Śródziemnego. Ślady osiedlania się w tym miejscu potwierdzają wykopaliska archeologiczne.
Pierwsze pisemne świadectwa o pustelnikach z Góry Karmel sięgają połowy XII wieku. Między 1206 a 1214 rokiem otrzymują oni, na swoją prośbę, Regułę napisaną przez św. Alberta, Łacińskiego Patriarchę Jerozolimy. Reguła ta do dziś jest punktem odniesienia dla całej Rodziny Karmelitańskiej. Wkrótce po tym, kolejne krwawe najazdy muzułmanów zmusiły pustelników do przeniesienia się do krajów Europy. W nowej rzeczywistości wspólnoty powoli przekształcały się w zakon mendykancki (żebrzący) podobny do powstałych właśnie Dominikanów i Franciszkanów. W momencie kryzysowym ówczesny generał św. Szymon Stock wybłagał u Maryi Patronki i Pani Karmelu znak opieki – szkaplerz.
Ilość wspólnot wzrastała w całej Europie, coraz częściej pojawiały również grupy kobiet, które chciały żyć według Reguły karmelitańskiej. W 1452 r. Stolica Apostolska na prośbę bł. Jana Soretha oficjalnie zatwierdziła drugą – żeńską gałąź zakonu.
Niestety w tym czasie – pod koniec XIV i na początku XV w. w wyniku długotrwałych wojen, epidemii, schizmy zachodniej (dwóch papieży), zmian zachodzących w społeczeństwie, ale też braku formacji i osobistych grzechów doszło do wielkiego rozluźnienia wśród zakonników. Konieczne były reformy.
W takim momencie historii, na dwa lata przed wystąpieniem Lutra, w hiszpańskim mieście Avila przychodzi na świat Teresa de Ahumada. W wieku 20 lat wstępuje do klasztoru karmelitanek w rodzinnym mieście. Klasztor jest przeludniony i bardzo ubogi, zakonnice często są wysyłane do rodzin i dobroczyńców, żeby pozyskać środki do życia. Teresa jest rozdarta między licznymi spotkaniami, a wezwaniem do życia w głębokiej przyjaźni z Jezusem, które słyszy w swoim sercu. Wstrząśnięta wydarzeniami związanymi z reformacją, doświadczając kolejnych mistycznych łask, postanawia całe swoje życie poświęcić modlitwie o zbawienie dusz, o świętość i wierność kapłanów i teologów. Na grzech, który tak obficie rozlał się w Kościele, Teresa odpowiada wejściem na drogę świętości. W tym celu zakłada w 1562 r. klasztor w Avila. Mała siostrzana wspólnota, żyjąca w ubóstwie i ścisłej klauzurze, całkowicie ukierunkowana na modlitwę w służbie Kościoła. Taki był początek istnienia karmelitanek bosych. Jeszcze za życia Teresy powstaje następnych szesnaście klasztorów, a reforma terezjańska poszerza się również na gałąź męską.
Kolejne domy powstają m.in. w Portugalii, we Włoszech, we Francji, w Niderlandach (dzisiejsza Belgia). Do Polski siostry przybyły już w 1612 r. Pierwszy dom powstał w Krakowie przy ul. Grodzkiej. Dzięki staraniom fundatorki Konstancji Bużeńskiej pierwsze karmelitanki w Polsce pochodziły z hiszpańskich Niderlandów, gdzie klasztory były założone przez najbliższe współpracownice św. Teresy. Jedna z nich – bł. Anna od Jezusa (Lobera) zgłosiła swoją gotowość do wyjazdu, ale ówczesny przełożony nie wyraził na to zgody.
Do końca wieku XVII pomimo wojen i epidemii powstało w Polsce jeszcze sześć klasztorów – w Lublinie (1624 i drugi w 1649), w Wilnie (1638), we Lwowie (1641, zamknięty w 1648), w Warszawie (1649) i w Poznaniu (1665).