Pismo Święte jako Słowo Boże

Na krytyki Erazma pod adresem Kościoła zdwaja modlitwy za Kościół i "heretyków". Odnawia i ożywia w sobie i swych duchowych córkach życie sakramentalne oraz podkreśla wielką wartość modlitwy ustnej i liturgicznej.

s. Immakulata Adamska OCD, Dziedzictwo ducha

Biblia w czasach św. Teresy



W XVI wieku w Hiszpanii modny jest humanizm biblijny zwany erazmianizmem, od imienia głównego twórcy tego prądu, Erazma z Rotterdamu. Zwalczał on każdą formę formalizmu i za ideał życia wewnętrznego uważał harmonijne zespolenie pobożności ze szlachetnością życia. Głosił, że sprawą “jedynie konieczną” jest osobisty stosunek do Chrystusa i kształtowanie siebie według Jego postępowania i nauki. Należy więc przede wszystkim powrócić do źródeł, do Pisma św., do Ojców Kościoła, a także do klasyków greckich i łacińskich będących wzorem humanizmu. Zwalczając formalizm, odrzucił Erazm także wszelką modlitwę ustną, i liturgiczną oraz sakramenty. Uznając za ideał etyczny “aurea mediocritas” – złoty środek mądrego umiaru, wykluczył jednocześnie cnotę heroiczną i miłość Krzyża. Studium Pisma św. i jego rozważanie miało intelektualistom zastąpić spekulacje teologiczne, a ludziom nieuczonym ich pobożność ludową.

Św. Teresa zna te prądy i zajmuje wobec nich własne oryginalne stanowisko. Na krytyki Erazma pod adresem Kościoła zdwaja modlitwy za Kościół i “heretyków”. Odnawia i ożywia w sobie i swych duchowych córkach życie sakramentalne oraz podkreśla wielką wartość modlitwy ustnej i liturgicznej. Darzy ogromną czcią Pismo św. jako słowo Boże, przyswaja je sobie na pamięć i nim żyje. Nie zna wprawdzie całej Biblii ani nie ma do dyspozycji własnego egzemplarza Pisma św. nawet Nowego Testamentu, a przecież zaświadcza: “Słowa Ewangelii najmocniej mnie do siebie pociągały i zawsze łatwiej mi było czytać i rozważać te słowa z ust najświętszych pochodzące niż wszelkie książki najznakomitszych autorów“.

Według Biblii i na wzór Chrystusa Ukrzyżowanego kształtuje też cnoty w stopniu heroicznym, nie zaś według erazmowej miary “czysto ludzkich wartości”. Jej życie modlitwy i jej mistyka również ukształtowane są biblijnie, co znajduje wybitny wyraz w jej dziełach, w które na poparcie własnych wywodów mistrzowsko wkomponowuje całe fragmenty Pisma św. Zawierają one przeszło 500 cytatów, aluzji, porównań i obrazów biblijnych; z Nowego Testamentu około 350, ze Starego – 200. To zestawienie mówi za siebie, zwłaszcza gdy się zważy, że Święta nie rozumiała tekstów łacińskich, nawet tych, z których modliła się w brewiarzu. Nieliczne teksty w języku ojczystym zostały jej zabrane na skutek indeksu inkwizycji z 1559 r., zakazującego, z obawy przed nieścisłością przekładu, czytać książki w języku hiszpańskim “Miałam z tego wielką przykrość – wyznaje – bo pisanych po łacinie czytać nie mogłam, gdyż jej nie znałam.