Powołanie

Można by mówić o wielu powołaniach Jana od Krzyża, ale lepiej jest mówić o jednym powołaniu, odkrywanym stopniowo. Odkrywanie coraz to nowych darów Bożych przychodzi zawsze w odpowiednim czasie i nigdy nie kłóci się z uprzednio odkrytymi. Razem wzięte, nadają ostateczny kształt duchowej sylwetce wielkiego mistyka. I tak możemy mówić o powołaniu ludzkim, chrześcijańskim, zakonnym, kontemplacyjnym i pisarskim. Życie zakonne nie umniejsza go jako człowieka i chrześcijanina, a odkrycie w sobie zdolności pisarskich nie wchodzi w konflikt z powołaniem kontemplacyjnym. W harmonii tych następujących po sobie faz powołania leży sekret bogatej jedności życia, która znajdzie swój oddźwięk na stronicach jego dzieł.

Środowisko

Życie i powołanie św. Jana od Krzyża osadzone są w konkretnych ramach historycznych i od nich są ściśle uzależnione. Żyje w określonych prądach kulturowych i duchowych swoich czasów, a także prądach powstałych we wcześniejszej epoce. Jest to niezwykle burzliwy okres w historii Kościoła, Karmelu, Hiszpanii i duchowości.

Bardziej bezpośredni wpływ na jego pisma ma sytuacja religijna i duchowa środowiska, w którym żyje. Początek jego życia zakonnego idzie w parze z początkiem reformy trydenckiej. Kontynuuje reformę karmelitańską w środowisku stworzonym przez García Jiménez de Cisneros, a następnie także przez reformę trydencką. Duchowość w tym okresie osiąga swój szczyt rozwoju. Powstają solidne i oryginalne dzieła. Z duchowości epoki Jan przyswoił sobie duże zainteresowanie życiem duchowym, modlitwą, mistyką.

Środowisko Karmelu odpowiada jego duchowym potrzebom z uwagi na bogate dziedzictwo kontemplacyjne. Wymienić należy najpierw tradycję biblijną: Eliasz, Elizeusz, prorocy, niektóre postaci Nowego Testamentu, samotność Karmelu, pustynia; następnie Ojców Kościoła i świętych średniowieczna. Ta tradycja dociera do niego poprzez życie konwentualne, szczególnie poprzez książki służące duchowej, liturgicznej, historycznej formacji w Karmelu.

W Karmelu reformowanym znajduje lepsze warunki dla życia ideałem kontemplacyjnym. Tutaj odkrywa ostateczną formę swojego powołania. Decydującym elementem w tym względzie okazał się żywy kontakt ze współbraćmi żyjącymi ideałem kontemplacyjnym, a także kontakt z Teresą, innymi karmelitankami i karmelitami oraz z wieloma innymi pobożnymi osobami.